Zmiany w prawie spółek i ładzie korporacyjnym. O czym powinny wiedzieć korporacje?

​

Najważniejszą zmianą, którą wprowadzono w prawie spółek w 2022 roku, było uregulowanie nieobecnej do tej pory problematyki funkcjonowania grup spółek.

 

Przy okazji uregulowania grup półek ustawodawca doprecyzował zagadnienia odnoszące się do obliczania długości kadencji członków organów spółek, tj. zarządu i rady nadzorczej, a także rozszerzył katalog obowiązków i kompetencji rady nadzorczej.

Jakie zmiany w prawie spółek i ładzie korporacyjnym wprowadziła nowelizacja?

13 października 2022 r. weszła w życie obszerna nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, która wprowadziła do polskiego systemu unormowania dotyczące grupy spółek jako kwalifikowanej formy stosunków dominacji i zależności miedzy podmiotami. Regulacja za zastąpiła szczątkowe i nie funkcjonujące w praktyce unormowania tak zwanego prawo holdingowe. Przy tej okazji nastąpiło także rozszerzenie obowiązków i kompetencji rady nadzorczej. Ponadto nowelizacja Kodeku spółek handlowych doprecyzowała zasady obliczania kadencji członków zarządu i rady nadzorczej.

Ustawa wprowadziła szereg rozwiązań, które spółki będą musiały zastosować w praktyce w 2023 roku. Dostosowania się do nowych przepisów będzie największym wyzwaniem w obszarze prawa spółek i ładu korporacyjnego, tym bardziej że od wejścia tych zmian w życie upłynęło dopiero kilkanaście tygodni i w wielu kwestiach brak jednoznaczności poglądów a tym bardziej długo przyjdzie poczekać na wyjaśnienie wątpliwości w judykaturze.

Sprawdź również: Obsługa prawna firm w zakresie ładu korporacyjnego

Co korporacje powinny wiedzieć o nowych przepisach dotyczących spółek i ładu korporacyjnego?

Sygnalizujemy najważniejsze zmiany, jakie wprowadziła największa ostatnimi laty nowelizacja k.s.h.

Prawo holdingowe

Podstawowymi założeniami nowej regulacji są:

• wprowadzenie do polskiego prawa pojęcia grupy spółek. W uzasadnieniu projektu czytamy, że grupa spółek jest „«kwalifikowanym» stosunkiem dominacji i zależności między określonymi spółkami tworzącymi grupę spółek, gdyż spółki te kierują się wspólną strategią gospodarczą, która umożliwia spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi”. Pozwala to wyróżnić nową kategorię prawną występującą w praktyce polskich i zagranicznych grup spółek, jaką jest «interes grupy spółek». Stąd zaszła konieczność normatywnego zdefiniowania „grupy spółek” jako kategorii prawnej odrębnej od stosunku dominacji i zależności,
• spółką zależną nie może być:

a) spółka publiczna,

b) spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział swego majątku,

c) spółka w upadłości,

d) spółka będąca podmiotem nadzorowanym objętym nadzorem finansowym w rozumieniu ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Oznacza to, że nie stosuje się do nich przepisów prawa holdingowego.

Uczestnictwo w grupie spółek jest dobrowolne i wymaga:

a) uchwały zgromadzenia wspólników/akcjonariuszy spółki zależnej o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej oraz zatwierdzeniu wspólnej strategii gospodarczej grupy spółek; uchwała taka wymaga trzech czwartych głosów na zgromadzeniu wspólników/walnym zgromadzeniu akcjonariuszy,

b) ujawnienia w KRS.

Ustanie uczestnictwa wymaga:

a) uchwały zgromadzenia wspólników/akcjonariuszy spółki zależnej podjętej większością trzech czwartych głosów lub

b) złożenia przez spółkę dominującą spółce zależnej uczestniczącej oświadczenia o ustaniu uczestnictwa.

Wprowadzenie pojęcia interesu grupy spółek jako elementu stanowiącego podstawę wspólnej polityki oraz wyjaśniającego decyzje gospodarcze z perspektywy grupy, a nie poszczególnych podmiotów. Interes grupy spółek nie zastępuje jednak autonomicznego interesu poszczególnych spółek jako punktu odniesienia podejmowanych w ramach spółek decyzji gospodarczych. Konflikt miedzy interesem grupy spółek a interesem spółki może być, przy spełnienieniu określonych przesłanek podstaw odmowy wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia spółki dominującej, które stanowi kolejne novum w Ksh.

Rozszerzenie obowiązków i kompetencji rady nadzorczej

Zmiany przewidują, że do szczególnych obowiązków oraz kompetencji rady nadzorczej należeć będzie także m.in.:

• sporządzanie oraz składanie zgromadzeniu wspólników pisemnego sprawozdania z działalności rady nadzorczej za poprzedni rok obrotowy,
• żądanie od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę, ale również od osób wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia i podobnych sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji – dokumentów, wyjaśnień itp. – dotyczących spółki, jej spółek zależnych oraz powiązanych, pod rygorem sankcji karnej !
• wyrażanie zgodę na zawarcie przez spółkę akcyjną transakcji ze spółką dominującą, zależną lub powiązaną, jeżeli wartość transakcji przekracza 10% aktywów spółki akcyjnej,
• podejmowanie uchwał w sprawie zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę (doradca rady nadzorczej).

W szczególne kompetencje wyposażona została rada nadzorcza spółki dominującej w grupie spółkę, która sprawuje również nadzór nad realizacja interesu grupy spółek i w tym celu otrzymała dodatkowe uprawnienia.

Doprecyzowanie przepisów dotyczących kadencji i mandatu członków organów

• Nowelizacja rozstrzyga problem kadencji i mandatu członków organów spółki. Jeśli kadencja upływa w trakcie roku obrotowego mandat członka organu wygasa, kadencję członków zarządu i rady nadzorczej oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej, a mandaty wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obroty pełnienia funkcji
• nowe zasady liczenia kadencji znajdą już zastosowanie do członków organów pełniących swoje funkcje w dniu wejścia w życie przepisów.

Jak przygotować się na zmiany w prawie spółek i w ładzie korporacyjnym?

Nowe przepisy nakładają na zarząd liczne obowiązki informacyjne wobec rady nadzorczej. Z kolei rada będzie mogła dokonywać rewizji stanu majątku spółki na podstawie informacji, dokumentów, sprawozdań i wyjaśnień zarządu.

Również funkcjonowanie zarządu i procesy decyzyjne uległy dalszemu sformalizowaniu. Reguła osądu biznesowego (Business Judgement Rule) oznacza konieczność udokumentowania procesów decyzyjnych w sposób pozwalający ocenić stopień staranności na etapie podejmowania decyzji co może oznaczać kolejne procedury w spółce.

Wiązać się to będzie z koniecznością przeglądu istniejących regulacji wewnętrznych oraz wprowadzenia w spółce nowych mechanizmów, które umożliwią szybkie dostosowanie się do zmienionej rzeczywistości korporacyjnej.

W pełni świadome podejście do wprowadzonych zmian, zrozumienie odpowiedzialności spoczywającej na członkach organów, tak zarządu jak i rady nadzorczej, przed udziałowcami, wierzycielami, organami aparatu skarbowego czy wymiaru sprawiedliwości i wdrożenie odpowiednich procedur pozwoli spokojnie prowadzić biznes i ograniczyć do minimum ryzyko indywidualnej odpowiedzialności.

Artykuł przygotowany przy współpracy z Kancelarią Prawną Głowacki i Wspólnicy z Poznania gwlex.pl.